Digitaal leiderschap: de sleutel tot succesvolle transformatie
08 mei 2025
Bij Native Consulting werken we al jaren aan de digitale transformatie: we stellen lokale overheden in staat om hun informatievoorziening mee te laten bewegen met de maatschappelijke en technologische ontwikkelingen van deze tijd. In deze nieuwsbrief delen we onze visie op digitaal leiderschap. Tijdens onze presentatie Overheid360 gaan we dieper op dit onderwerp in.
Om de digitale transformatie te begeleiden is leiderschap nodig. Leiderschap met het vermogen om veranderingen te initiëren en te leiden. Het vermogen om verder te gaan dan technologie alleen. Het vereist een begrip van de huidige tijdgeest, de snelheid van digitale ontwikkelingen en het vermogen om de organisatie mee te nemen in deze veranderingen.
Wat is digitaal leiderschap?
De essentie van digitaal leiderschap ligt in het vermogen om veranderprocessen te starten, te navigeren en hiermee ruimte te geven aan de digitale transformatie van een organisatie. Bij Native geloven we in dienend leiderschap. Geen commandocentrum dat orders uitdeelt, maar leiders die ruimte creëren waarin mensen kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van de informatievoorziening. Hoe begeleid je deze veranderingen in de praktijk? Hieronder een aantal voorbeelden van concrete handvatten.
Begin met een goede analyse
Niet alles gaat verkeerd, niet alles hoeft anders. Wat gaat er al goed in de organisatie? En wat ontbreekt er nog? Start met een goede analyse van het beleid, de manier van samenwerken en mogelijke blokkades in de organisatie. Praat met belanghebbende vanuit verschillende hoeken. Overleg met collega’s over welke aanpak volgens jullie het meeste resultaat geeft of vraag Native om een nulmeting of onderzoek te doen in de organisatie. Leg bloot wat al goed gaat en behoudt dat. Bespreek met elkaar wat er echt ontbreekt en de organisatie aan moet werken. Een goede analyse vergt tijd die er niet lijkt te zijn, maar levert uiteindelijk een hoop besparing op doordat je echt gaat werken aan wat er nodig is.
Keuzes maken: wat doen we wel en wat doen we niet (meer)?
Veel lokale overheden hebben een veelvoud aan uitdagingen op hun bordje. We zien dat bijna alles als urgent wordt gezien, maar als alles prioriteit heeft, dan heeft eigenlijk niets prioriteit. Transformeren betekent niet alleen iets nieuws beginnen: het betekent soms ook ergens mee durven stoppen. Daarvoor is lef nodig en duidelijke afspraken over wie daar beslissingen over neemt.
Creëer een lerende organisatie
Innovatie bijbenen kan alleen als we blijven leren en daar ruimte voor maken. Vraag jezelf eens af:
- Stellen we goede leerdoelen?
- Is er ruimte voor open feedback en het maken van fouten: of worden fouten afgestraft?
- Hoe staat het met de digitale vaardigheden, van zowel I-professionals als de rest van de organisatie?
- Nemen we digitale vaardigheden mee in de HR processen?
- Alleen als mensen in staat zijn en worden gesteld om nieuwe vaardigheden te leren, kan de digitale transformatie echt van start gaan.
Schep duidelijkheid over rollen
Wat doet een functioneel beheerder precies? En een informatieadviseur? We zien dat functieprofielen vaak wel zijn beschreven, maar dat het in de praktijk best lastig is om je staande te houden in het midden van het negenvlaksmodel (tussen de organisatie en de informatievoorziening in). Wat houdt een I-rol precies in en wat verwachten we van de organisatie zelf? Moeten afdelingen bijvoorbeeld eerst zelf hun processen en behoeften in beeld brengen voordat ze kunnen aankloppen bij het team Informatisering/ICT? Helderheid hierover voorkomt frustratie en verhoogt het werkplezier van de medewerkers.
Maak de informatievoorziening van politiek belang
“Opgavegericht werken” is niet zomaar een buzzwoord. Het betekent dat je grote uitdagingen en politieke doelstellingen definieert als ‘opgaven’ voor de organisatie. Maak de informatievoorziening onderdeel van deze opgaven. Zo krijgt het de politiek en bestuurlijk de urgentie die het verdient. Dat resulteert ook in de mensen en middelen die nodig zijn om echt stappen te maken.
Een voorbeeld van een politiek en bestuurlijk populair thema is datagedreven werken (en de laatste tijd AI), maar pas op: deze thema’s zijn geen doel op zich. Werken met data is een middel om doelstellingen te bereiken, zoals “het terugbrengen van kosten rondom de Jeugdwet” of het meetbaar maken van beleidseffecten. Start je opgave vanuit het politieke doel dat je wil bereiken en leer de organisatie dat data en de inzet van digitale middelen een belangrijk aspect is van het ontwikkelen van goed beleid.
Tip: lees ook ons interview met Julia Straatman, digitaal ethicus bij de Universiteit Utrecht. AI heeft vooral een doel nodig, niet alleen een checklist – Native Consulting
Motiveer mensen
Als informatieprofessional sta je verder af van de inwoner dan een baliemedewerker. Toch heb je wel degelijk invloed op de dienstverlening. Voelen de mensen die werken aan de informatievoorziening dat ze positief bijdragen? Of krijgen ze alleen klachten omdat zaken niet goed geregeld zijn?
Organiseer werkvormen en gesprekken om te ontdekken wat mensen motiveert en demotiveert. Hoe kun je als leidinggevende het gevoel van het bijdragen aan de doelstellingen van organisatie aanwakkeren? Dit is een ingewikkelde klus, maar hoe fijn is het als een team weer kan zeggen: we hebben een hoop uitdagingen, maar zetten samen de schouders eronder!
Maak ruimte voor experimenten (ook als de basis nog niet op orde is)
Natuurlijk moeten overheden voldoen aan wet- en regelgeving, maar maak ook ruimte om veilig te experimenteren, bijvoorbeeld met AI. Een perfect georganiseerde basis lijkt belangrijk, maar het aan de slag gaan met nieuwe toepassingen motiveert medewerkers, maakt het werk leuker én verhoogt de digitale vaardigheid. Experimenteer interdisciplinair en evalueer ook samen de resultaten.
Tip: bekijk ook onze nieuwsbrief over handige AI-tools voor de lokale overheid! Experimenteren met AI tools; durf te doen! – Native Consulting
Tot slot: vier successen!
Lokale overheden worden vaak gezien als weinig wendbare organisaties. Maar is dat wel zo? Onze ervaring leert dat veel organisaties goede stappen zetten, maar we vinden dat wat goed gaat vanzelfsprekend. Vier dus je successen. Evalueer met elkaar wat veranderingen de organisatie hebben gebracht. Zo krijg je bevestiging van wat je misschien al vermoedde: de digitale transformatie is ook bij jouw organisatie mogelijk!
Wilt u meer weten over hoe Native Consulting uw organisatie kan ondersteunen bij Digitaal leiderschap? Kom naar Overheid360, schrijf je hier in.
Native werkt met verschillende klanten samen aan het versterken van het digitale leiderschap. Wil je ook eens met ons in gesprek over dit onderwerp bij jouw organisatie? Neem dan contact op met Tessa Koelewijn of Jelle Gotjé.
Deze nieuwsbrief is geschreven met behulp van AI tool Claude; een generatieve AI. De inhoud is door onze adviseurs opgeschreven en vervolgens herschreven met behulp van deze AI. Daarna hebben we die tekst weer kritisch bekeken en delen zelf herschreven. Het plaatje bovenaan is gemaakt met ChatGTP icm Photoshop. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
