Koers richting collectieve digitalisering: landelijk aan de slag!
20 november 2025
De digitale opgaven waar gemeenten voor staan, vragen om meer dan lokale oplossingen en losse projecten. Met de Nederlandse Digitaliseringsstrategie (NDS) en de VNG-ALV-resolutie “Als één sterke bestuurslaag regie op de digitale samenleving” is de koers helder: overheden willen meer samen organiseren waar dat slimmer, veiliger en goedkoper is. In deze nieuwsbrief zetten we uiteen waarom deze verandering urgent is, wat er verandert en hoe je als gemeente vandaag al kunt aanhaken.
Waarom nu?
De Rijksoverheid, provincies, gemeenten, waterschappen en publieke dienstverleners onderschrijven met de Nederlandse Digitaliseringsstrategie (NDS) dat de overheid zich niet langer kan verloven om als afzonderlijke organisaties te werk te gaan. Samenwerking en regie zijn namelijk nodig om de uitdagingen van de digitale transformatie aan te gaan en impact te maken. Binnen de NDS is geprioriteerd op thema’s waar de grootste maatschappelijke winst ligt: cloud, data, artificiële intelligentie, digitale dienstverlening, weerbaarheid en autonomie en de digitale werkomgeving.
Koers van de ALV VNG
In navolging van de NDS heeft de algemene ledenvergadering (ALV) van de VNG van juni 2025 de resolutie “Als één sterke bestuurslaag regie op de digitale samenleving” aangenomen. Hiermee hebben gemeenten bevestigd dat digitalisering een kerntaak van het lokaal bestuur is, die gezamenlijk georganiseerd moet worden waar dat efficiëntie en kwaliteit bevordert. Wat houdt dit besluit precies in?
- Gemeenten hebben aangegeven bereid te zijn tot verregaande collectivisering van de gemeentelijke digitalisering. Uiteindelijk is het streefbeeld om 80% van de digitale voorzieningen collectief te organiseren;
- Om dit te bereiken gaan gemeenten hun digitalisering als één bestuurslaag sturen en organiseren;
- De uitvoering van deze resolutie zal gebeuren op basis van afzonderlijke en navolgende ‘collectiviseringsvoorstellen’.
Als eerste stap gaan de gemeenten gezamenlijke prioriteiten bepalen. Op de ALV van 28 november aanstaande, zullen AI, Cloud en Digitale Veiligheid als prioriteit worden voorgelegd. Samen met 3 doorsnijdende thema’s: Digitale Autonomie, Sourcing en Vakmanschap.
Wat kan jouw organisatie doen?
Zowel de Nederlandse digitaliseringsstrategie als de collectiviseringskoers van de VNG wijzen op meer interbestuurlijke samenwerking. Hoe sluit je als gemeente aan bij deze strategie? Native identificeert een aantal acties die jouw organisaties de komende tijd op kan pakken.
1. Sluit aan op de collectiviseringsvoorstellen
De VNG gaat de komende tijd aan de slag met meerdere collectiviseringsvoorstellen waar je als gemeenten op kunt aansluiten. Wij raden je aan om aan de slag te gaan met MijnServices: een open source oplossing om de dienstverlening te verbeteren. Het biedt een standaardoplossing voor een mijn-omgeving voor gemeenten waar inwoners hun aanvragen, berichten en de werkzaamheden in de buurt kunnen inzien.
Een ander collectiviseringsvoorstel is er een die we al langer kennen: de Realisatiekoers Common Ground. Je kunt jouw gemeentelijke standaarden laten aansluiten op deze informatievisie en de Common Ground-principes direct meenemen in je applicatiearchitectuur. Begin klein en onderzoek bij inkooptrajecten eens een open source initiatief waarop je kunt aansluiten.
2. Actualiseer visie, beleid en strategie
Ga je aan de slag met visie en beleid? Sluit dan aan op deze landelijke ontwikkelingen als het gaat om de informatievoorziening. Haal bijvoorbeeld inspiratie uit de zes prioriteiten van de NDS of haak aan op de Digitale Agenda Gemeenten 2028. Werk je al samen met andere gemeenten aan de informatievoorziening? Stem dan regionaal je prioriteiten af. Maak bijvoorbeeld een gezamenlijke informatiestrategie die richting geeft aan jullie gedeelde ICT leverancier.
3. Werk regionaal samen (en harmoniseer)
Over die gezamenlijke ICT-leverancier gesproken: de NDS en digitaliseringskoers van de VNG zijn een goede aanleiding om de samenwerking met de ICT-leverancier en andere aangesloten deelnemers nu echt een stap verder te brengen. Native heeft de afgelopen tijd gemeenten al vaker begeleid in samenwerkingstrajecten: onder andere met fusies, gedeelde ICT-voorzieningen en gezamenlijke informatiestrategieën. We zien dat je behapbare doelen moet stellen om de samenwerking tot een succes te maken. Werk bijvoorbeeld richting een gezamenlijk portfolio en ga aan de slag met de harmonisatie van applicaties. Spreek gezamenlijke architectuurprincipes af of organiseer samenwerking tussen functioneel beheerders. Benoem samen expliciet de investeringen én opbrengsten, en wijs een aanjager van de samenwerking aan.
4. Verhoog bestuurlijke bewustwording
Wil je regionale samenwerking versterken? Begin dan met het creëren van bestuurlijk draagvlak. Bestuurders kunnen onderling afspraken maken over de gezamenlijke ambities en capaciteit en middelen vrijmaken. Maak duidelijk voor de bestuurders wat digitalisering oplevert: slimmer werken, datagedreven beleid, betere dienstverlening én schaalvoordeel door samenwerking!
|
||
|
||
|
