Succesvol transformeren naar een datagedreven organisatie met gedragswetenschap

16 mei 2024

Het is verleidelijk om te denken dat technologie de sleutel is tot succes in de transformatie naar een datagedreven organisatie. We zetten moderne technologie in zoals PowerBI, gebruiken slimme algoritmes, verzamelen data, analyseren deze en verwachten dat de inzichten ons vanzelf naar een betere toekomst leiden. Maar de realiteit is complexer. Zonder aandacht voor gedragsverandering binnen de organisatie, blijven de waardevolle data ongebruikt en de gewenste transformatie onbereikbaar. Native Consulting heeft een aanpak om te transformeren naar een datagedreven organisatie aan de hand van onze routekaart (je kunt de routekaart hier downloaden), maar ook simpelweg het volgen van deze aanpak is niet de sleutel tot succes. Het is de combinatie van de aanpak met aandacht voor gedragsverandering. 

Waarom is gedragsverandering zo cruciaal? Omdat data op zich geen gedrag beïnvloedt, ook het hebben van een visie op data en het volgen van een routekaart/implementatieplan is niet voldoende. Mensen bepalen uiteindelijk of ze een visie omarmen, stappen vooruitzetten in volwassenheid en onderweg inzichten uit data omarmen en hun gedrag hierop aanpassen. Juist dat is waar de wetenschap van gedragsverandering om de hoek komt kijken.

Een praktijkvoorbeeld

Bij een van onze opdrachten zegt onderbuikgevoel dat mensen in de organisatie dashboards en data niet gebruiken omdat ze niet de juiste vaardigheden hebben en de voordelen er niet van inzien. Praktijkonderzoek in het betreffende traject wees uit dat de werkdruk bij mensen zo hoog was dat ze geen ruimte in hun hoofd voelden om te leren hoe de dashboards werkten. Dan kun je als organisatie eindeloos wijzen op voordelen van het gebruik van data, maar dat heeft pas effect als je wat aan de werkdruk doet.

7 beïnvloedingprincipes

De principes van gedragsverandering bieden waardevolle handvatten om mensen te motiveren (beïnvloeden) tot nieuw gedrag. Een bekend voorbeeld zijn de 7 beïnvloedingsprincipes  van Robert Cialdini. Hoewel het principes zijn die veel gebruikt worden door marketingprofessionals, kunnen ze net zo goed van waarde zijn in een traject voor datagedreven werken. De zeven principes zijn de volgende: wederkerigheid, consistentie, sociale bewijskracht, sympathie, autoriteit, eenheid en schaarste. Vooral de eerste vijf principes zijn uitstekend bruikbaar. Door deze principes toe te passen, kun je bijvoorbeeld:

• Weerstand tegen verandering verminderen: Mensen zijn van nature geneigd om vast te houden aan wat ze kennen. Door gebruik te maken van principes zoals wederkerigheid, sociale bewijskracht en soms autoriteit, kun je mensen helpen om de voordelen van verandering in te zien en hun weerstand te overwinnen. Dit kan bijvoorbeeld gaan om mensen te bewegen om dashboards te gebruiken. Of het gaat over het vergroten van de aandacht voor goede datakwaliteit.
• Betrokkenheid en motivatie verhogen: Door mensen te betrekken bij het proces van gedragsverandering en door ze te belonen voor hun inspanningen, kun je hun motivatie verhogen om het gewenste gedrag te vertonen.
• Duurzame verandering realiseren: Gedragsverandering is geen eenmalige gebeurtenis. Het is een continu proces dat voortdurende aandacht en ondersteuning vereist. Door gebruik te maken van gedragswetenschappelijke principes, kun je duurzame verandering realiseren die op lange termijn standhoudt.

Stappenplan gedragsverandering

Naast onze routekaart, waarin je als organisatie stapsgewijs groeit in volwassenheid op het gebied van datagedreven werken, maken we gebruik van een beknopt stappenplan voor gedragsverandering.  Voor een succesvolle transformatie is de combinatie van een gedegen aanpak voor datagedreven werken en een aanpak voor gedragsverandering essentieel.

1. Begin met de mens: De sleutel tot gedragsverandering ligt bij de mensen binnen je organisatie. Begrijp hun motivaties, behoeften en uitdagingen. Middels interviews, werksessies en vragenlijsten verdiepen we dit in onze trajecten.

2. Verbind data met gedrag: Analyseer data van stap 1 om te begrijpen welke factoren het huidige gedrag beïnvloeden. Gebruik deze inzichten om gerichte interventies te ontwerpen.

3. Ontwerp gedrags-beïnvloedende interventies: Maak gebruik van de principes van gedragsverandering om interventies te ontwerpen die effectief en duurzaam zijn. Communiceer en betrek: Communiceer de visie en doelstellingen van de gedragsverandering duidelijk en transparant aan je team. Betrek ze bij het proces en geef ze de kans om hun feedback te geven. Voorbeelden van interventies kunnen zijn zeepkistsessies waarin je inzoomt op de voordelen van datagedreven werken (sociale bewijskracht en wederkerigheid). We zorgen altijd voor duurzame verandering door interventies te herhalen en te borgen in processen en projecten (projectportfolio-management).

4. Meet en evalueer: Houd de voortgang bij en evalueer de effectiviteit van de interventies. Gebruik de data om te leren en te optimaliseren.

5. Leiding door het goede voorbeeld: Leiders spelen een cruciale rol in het modelleren van het gewenste gedrag. Laat zien dat je zelf het gewenste gedrag vertoont. Maar geef mensen ook de waardering voor het werk dat ze al jaren doen. Niets vervelender voor mensen die al jaren goed werk leveren, is nu horen dat ze nu iets anders moeten gaan doen (data effectief gebruiken in dashboards). Het is geen diskwalificatie van het oude werk, maar vernieuwen om mee te kunnen in de vaart der volkeren.

Conclusie Een datagedreven organisatie is niet alleen een kwestie van technologie en een gedegen aanpak. Het is ook een kwestie van mensen en gedrag. Door aandacht te besteden aan gedragsverandering en de principes van de gedragswetenschap toe te passen in combinatie met een goede aanpak met bijvoorbeeld de routekaart van Native, kun je een succesvolle transformatie realiseren en de ware waarde van data ontsluiten.   Wil je meer weten over hoe Native Consulting je kan helpen om gedragsverandering binnen je organisatie te realiseren en een datagedreven toekomst te creëren? Neem dan contact op met Jelle Gotjé:

j.gotje@nativeconsulting.nl 06-22933575